Zespół zboru kalwińskiego w Oksie
Informacje praktyczne
- Informacje szczegółoweZwińRozwiń
- Rodzaj obiektu:
- Zabytki sakralne
- Inne
- Powiat:
- jędrzejowski
- Gmina:
- Oksa
- Adres:
- Oksa
- Kod pocztowy:
- 28-363
- Szerokość geograficzna:
- 50.728749
- Długość geograficzna:
- 20.100239
- Region turystyczny:
- Jędrzejów i okolice
- Noclegi w okolicyZwińRozwiń
W roku 1554 Mikołaj Rej uzyskał od króla Zygmunta Augusta zezwolenie na założenie na miejscu wsi Tworów miasta Oksza, nazwanego tak od herbu Rejów i Orzechowskich. Dzisiejsza nazwa Oksa jest zniekształconą formą właściwej nazwy Oksza, a została wprowadzona w czasie zaboru rosyjskiego.
- Oksa, ul. Włoszczowska 22
- 041 380 80 47
Znajduje się ona po obu stronach drogi biegnącej z Nagłowic do Chyczy. Aleja o długości okołó 200 m obsadzona 20 lipami drobnolistnymi (Tilia cordata) o przeciętnych wymiarach drzew: wysokość ok. 20 m, obwody pni na wysokości pierśnicy ok. 3 m, wiek ok. 200 lat. Aleja jest objęta ochroną.
- Nagłowice - Chycza
Opis
Obecnie kościół parafialny p.w. św. Mikołaja. Budowę świątyni rozpoczął w 1569 r. Mikołaj Rej. Po jego śmierci w 1570 r., budowę kontynuował syn Andrzej. W tym samym roku została ona ukończona i oddana do użytku jako zbór kalwiński. Obok zboru Andrzej Rej wybudował szkołę kalwińską, która przez dziesiątki lat kształciła miejscową młodzież kalwińską.
W latach 1626, 1643, 1662, 1665 w zborze w Okszy odbywały się kalwińskie synody małopolskie. Z tutejszej kazalnicy przemawiali wybitni kaznodzieje kościoła reformowanego – Albert Rzeczycki oraz Franciszek Stankar. W 1678 r. zbór został przekazany katolikom. Kościółkiem zarządzali cystersi z Jędrzejowa, którzy w latach 1762-1763 poddali go gruntownej restauracji. Dobudowano zakrystię w tyle ołtarza od wschodu.
Świątynia zbudowana jest na planie krzyża greckiego, na który składają się jednoprzęsłowe: nawa, prezbiterium oraz kaplice boczne. W całym kościele jest marmurowa posadzka. Jednolicie oszkarpowany z charakterystycznym dla zborów oknem w ścianie prezbiterium i widoczną z każdego punktu wnętrza amboną w kształcie kielicha. Wykonany z piaskowca ołtarz główny został ufundowany przez księżną Pelagię Radziwiłłową. W ołtarzu głównym widnieje przepiękny obraz Miłosierdzia Bożego. W ołtarzach bocznych znajdują się: od strony północnej drewniany krzyż z figurką Jezusa, przysłonięty obrazem św. Mikołaja, od strony południowej figura Matki Bożej, przysłonięta obrazem św. Józefa.
Kościół ma sklepienie beczkowe. U wejścia znajduje się przedsionek, a nad nim wznosi się drewniana dzwonnica. Nad wejściem głównym do kościoła widoczny jest kamienny kartusz z herbem Rejów – Okszą. Cenną pamiątką są marmurowe epitafia : fundatora zboru Andrzeja Reja (zm. 1601), Zygmunta Chomenyowskiego (zm. 1607), który miał za żonę Rejównę, Jana Czarnieckiego z Czarncy (zm. 1658), który był sędzią krakowskim. Jedyną pamiątką pamiętającą czasy zboru jest wspomniana wcześniej murowana ambona. Do kościoła przylegają: od zachodu kruchtą z nadbudowaną drewnianą wieżą i z nadwieszoną izbicą, a od wschodu zakrystia. Ciekawostką może być to, iż przypuszczalnie w tutejszej świątyni został pochowany sam założyciel Oksy, Mikołaj Rej.