Świętokrzyska Kolej Dojazdowa "Ciuchcia Expres Ponidzie" w Jędrzejowie

Opis

Trasa zbytkowej kolejki (Jędrzejów-Pińczów-Jędrzejów) przebiega przez przepiękne tereny turystyczno-krajoznawcze Ponidzia. Historia powstania Kolei Jędrzejowskiej sięga I wojny światowej. W lutym 1915 roku wojska austriackie wybudowały pierwszy odcinek polowej linii wąskotorowej o prześwicie 600 mm od Jędrzejowa do Motkowic. Później rozpoczęto budowę dalszego odcinka linii do Hajdaszka, Sędziejowic i Chmielnika, a następnie przez Raków Opatowski do Bogorii.

 Historia powstania Kolei Jędrzejowskiej sięga I wojny światowej. W lutym 1915 roku wojska austriackie wybudowały pierwszy odcinek polowej linii wąskotorowej o prześwicie 600 mm od Jędrzejowa do Motkowic. Później rozpoczęto budowę dalszego odcinka linii do Hajdaszka, Sędziejowic i Chmielnika, a następnie przez Raków Opatowski do Bogorii. Łączna długość tej kolei wynosiła 86 km. Drugą linią wąskotorową zbudowaną przez władze austriackie w 1917 r była linia z Posądzy do Kocmyrzowa. Równocześnie w tym rejonie wybudowano trzecią linię wąskotorową o długości 38 km wiodącą z Miechowa do Działoszyc. Starostwo pińczowskie w roku 1924 podjęło decyzję o wybudowaniu odcinka linii od Pińczowa do Hajdaszka, stawiając również w Pińczowie parowozownię. Zarząd Pińczowskiej Kolei Wąskotorowej rozpoczął pracę przy budowie linii od Pińczowa przez Wiślicę do Kazimierzy Wielkiej, gdzie znajdowała się Cukrownia "Łubna" i duża Cegielnia Odonów. Później zbudowano linię od Kazimierzy Wielkiej do Posądzy i od Kazimierzy Wielkiej do Działoszyc. W styczniu 1930 r. Zarząd Kolei Państwowych przejął całą kolej wąskotorową, któreych łączna długość linii wynosiła 308 km, a nad całością czuwał zarząd z siedzibą w Jędrzejowie. W okresie międzywojennym unowocześniono infrastrukturę techniczną kolei budując parowozownie w Jędrzejowie, Kazimierzy Wielkiej i Bogorii. Zasadniczym celem i przeznaczeniem połączonych kolei był przewóz płodów rolnych, buraków, wysłodków, cukru, węgla, gipsu, drewna z wyrębu lasów, obsługę młynów, tartaków, gorzelni, kamieniołomów i lokalnych cegielni. Ważnym zadaniem kolei był także przewóz pasażerów pomiędzy wioskami i miastami, wynikający z braku w tym regionie dróg bitych. W dużej mierze z przejazdów koleją korzystały grupy organizacji podziemnych działających na terenie Kielecczyzny, dzięki współpracy ze służbą liniową kolei, która składała się wyłącznie z polskiego personelu.
W latach 1950/51 zaczęto przekuwanie całej sieci torów kolei z szerokości 600 mm na 750 mm, co wiązało się z sukcesywnym otrzymywaniem nowego taboru przystosowanego do większej szerokości toru. W 1951 r. wprowadzono parowozy Px48 i Px49 produkcji polskiej z Chrzanowa oraz wagony w/t o ładowności do 17 ton. W latach 60. i 70. wprowadzano do eksploatacji importowanych z Rumunii lokomotyw spalinowych z serii Lxd2. Największe nasilenie się przewozów pasażerskich i towarowych zanotowano w 1966 r., później następował systematyczny ich spadek. Sukcesywnie, w miarę spadku zapotrzebowania na przewozy pasażerskie i towarowe, następowało zawieszanie kursowania pociągów pasażerskich oraz ograniczenie ruchu towarowego by z dniem 1 lutego 1993 roku zawiesić ruch całkowicie. Ciekawą ofertą turystyczną są wycieczki organizowanie przez Jędrzejowską Kolej Dojazdową zabytkową ciuchcią, których trasa przebiega przez przepiękne tereny turystyczno- krajoznawcze Ponidzia, gdzie można podziwiać uroki ziemi jędrzejowskiej i pińczowskiej.
Jędrzejowska Kolej Dojazdowa w okresie wiosenno-letnim świadczy usługi przewozowe we wszystkie dni tygodnia. Przewozy organizowane są na zamówienie przedszkoli, szkół, instytucji i grup wycieczkowych za całej Polski. Dodatkowe atrakcje to: ognisko i zabawa w Umianowicach oraz bufet i nagłośnienie. Na zamówienie realizowane są: zwiedzanie zabytków z przewodnikiem, przejazdy bryczkami po Pińczowie, przejazdy konno w siodle, w okresie ziomowym ognisko i kulig. Do dyspozycji turystów oddany jest: zbytkowy parowóz Px48, zabytkowy wagon osobowy 3Aw, zabytkowe wagony towarowe, 3 najpotężniejsze lokomotywy wąskotorowe Lxd2, Lyd1, Lyd2, wagony retro, plenerowe oraz bufet z nagłośnieniem.