Atrakcje i ciekawostki
W Latach 80. XX w. na terenie gospodarstwa państwa Głuszków (Gm. Oksa) wykopano fragment nadproża z kartuszem herbowym z herbem Rejów – Okszą i literami M.R.D.N. Opisane odkrycie stało się bezpośrednią przyczyną rozpoczęcia badań terenowych. W ich wyniku zgromadzono liczne fragmenty naczyń glinianych, kafli piecowych. Odkryto też kamienne mury spajane słabą zaprawą wapienną, pochodzące z fundamentów. W trakcie badań wydobyto łącznie ok. 3 tysięcy zabytkowych przedmiotów z XVI-XVII w., w tym drugi kartusz herbowy z herbem Oksza i literami AR. Najprawdopodobniej odkryta została rezydencja stanowiąca własność Mikołaja Reja, a po jego śmierci syna Andrzeja.
Badania archeologiczne prowadzone w 1968 r. wykazały, że na wschód od wsi Stawy (Gm. Imielno), pośrodku rozlewisk na wyspie między dwoma odnogami Nidy, istnieje kilka pierścieni fos o szerokości 8-
Ziemia Jędrzejowska ma piękną i bogatą tradycję ściśle związaną z historią Polski oraz obfituje w wiele ciekawostek i atrakcji.
Przez ziemie te od dawien dawna przebiegały ważne szlaki komunikacyjne, ponadto miały tu miejsce ważne wydarzenia historyczne takie jak:
- bitwa na polach Wywły, Rawki i Hebdzie (Gm. Słupia) zwana bitwą pod Szczekocinami w 1794 r. Wydarzenie to upamiętnia Kopiec – Mogiła Kosynierów znajdująca się na polach Wywły.
- bitwa pod Małogoszczem w 1863 r., która była najkrwawszą bitwą powstania styczniowego. Rzeka Łososina – przychylna powstańcom i nieprzejednana dla wrogów – zyskała odtąd nazwę Wiernej Rzeki, stając się tytułową bohaterką powieści Stefana Żeromskiego.
- przemarsz strzelców Pierwszej Kampanii Kadrowej w 1914 r. na czele z Józefem Piłsudskim, który stacjonował w Jędrzejowie w domu Przypkowskich,
- działania Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich w czasie II wojny światowej,
- w Słupi działała też jedyna na naszych ziemiach tajna filia Uniwersytetu Jagiellońskiego z wydziałami filozoficznym, polonistycznym, lekarskim, rolnictwa, ekonomii i prawa.
Bogata przeszłość tej ziemi to także działalność wielu wybitnych ludzi, związanych z regionem jędrzejowskim. Do najważniejszych postaci należą:
Wincenty Kadłubek
Ur. ok. 1150 r. zm. 8 marca 1223 r. w Jędrzejowie (tamże pochowany). Zasłynął jako kronikarz. W 1218 r. wstąpił do zakonu Cystersów w Jędrzejowie, beatyfikowany w 1764 r. Kronikę, dotyczącą dawnych dziejów Polski, spisał na polecenie Kazimierza Sprawiedliwego, dotyczyła ona dawniejszych dziejów Polski, doprowadzona do roku 1202 r.
Mikołaj Rej z Nagłowic
Używał wielu pseudonimów m. in. Ambroży Korczobok Rożek, żył w latach 1505-1569. Poeta, prozaik, tłumacz, zwany ojcem literatury polskiej, ponieważ był pierwszym pisarzem, tworzącym wyłącznie po polsku. Pisał dzieła w pełni oryginalne, nie zaś przeróbki obcych tekstów, toteż w jego utworach znalazło odbicie współczesne życie narodu. On pierwszy stwierdził, że literatura może rozwijać się w języku narodowym, przyczyniając się w ten sposób do zwycięstwa języka ojczystego nad panującą wówczas łaciną. W ten sposób zrodziło się hasło, które było myślą przewodnią całej jego twórczości: „…A NIECHAJ NARODOWE WŻDY POSTRONNI ZNAJĄ, IŻ POLACY NIE GĘSI, IŻ SWÓJ JĘZYK MAJĄ…”
Jan Chryzostom Pasek
(1636-1701) Pisarz, autor słynnych „Pamiętników” wiele lat spędził w Olszówce pod Wodzisławiem. Stąd m.in. pochodził obraz siedemnastowiecznego życia szlacheckiego w jego utworach.
Stanisław Konarski
Ur. 30 IX 1700 r. w Żarczycach, w gminie Małogoszcz, zm. 3 sierpnia 1773 r. w Warszawie. Wielki pedagog, pisarz polityczny i poeta. Zasłynął z założenia w 1740 r. w Warszawie Collegium Nobilium, czym zapoczątkował proces odrodzenia oświaty w Polsce. Wystąpił również z programem reformy ustrojowej, krytykując zasadę jednomyślności i liberum veto w obradach sejmowych. Autor dzieła „O skutecznym rad sposobie”.
Feliks Przypkowski
(1872-1951) Lekarz medycyny, twórca zbioru zegarów słonecznych, naukowiec badający skomplikowane systemy obliczania i wykreślania czasomierzy. Zgromadzone przez siebie zbiory udostępnił społeczeństwu w 1909 r. w prywatnym muzeum, sąsiadującym z własnym obserwatorium astronomicznym.
Stanisław Ludwik de Laveaux
(1868-1894) Urodził się w Jaronowicach koło Nagłowic w wywodzącej się z Francji rodzinie Laveaux, jako syn Lucjana i Stefanii z Borkowskich. Został uwieczniony w postaci Widma przez Stanisława Wyspiańskiego w „Weselu”. Jeden z najbardziej utalentowanych malarzy modernistów. W 1889 r. wyleciał do Paryża.
Teren ten szczyci się także wieloma pamiątkami kultury materialnej – dużo tu zabytkowych świątyń, miejsc pamięci narodowej, pozostałości dawnych dworów i parków szlacheckich. Niewątpliwą atrakcją turystyczną w sezonie letnim jest również przejazd zabytkową Kolejką wąskotorową „Express Pondzie” oraz spływy kajakowe.
Ścieżka przyrodniczo-historyczna im. prof. Karoliny Lanckorońskiej w Sielcu.
Ścieżka wytyczona została w starym, kilkusetletnim lesie sieleckim, należącym przed II wojną światową do Lanckorońskich z Brzezia. Oznakowany szlak prowadzi do drzew - pomników przyrody, obdarzonych imionami przedstawicieli możnego i wpływowego rodu Lanckoronckich: Samuela i Zofii - fundatorów kościoła św. Marcina w Wodzisławiu, Macieja - wychowanka króla Stanisława Leszczyńskiego, jego syna Antoniego - członka Komisji Edukacji Narodowej, Karola - archeologa, mecenasa sztuki, wysokiego urzędnika na dworze cesarskim w Wiedniu, Karoliny i jej brata Antoniego, ostatniego zarządcy lasu.
Przyrodnicza ścieżka edukacyjna w Korytnicy.
Przyrodnicza ścieżka edukacyjna została opracowana przy współpracy z naukowcami: Kazimierzem Wiechem z Akademii Rolniczej w Krakowie oraz Wacławem Bałukiem, paleontologiem z Uniwersytetu Warszawskiego. W trakcie spaceru podziwiać można osobliwości geologiczne okolicy, walory przyrodnicze Góry Łysej i Lasu Grodziskowego, a także zabytkowy kościół, stanowiska archeologiczne oraz rezerwat ornitologiczny na obszarze stawów rybnych.