Logo
  • PTTK Jędrzejów
  • Logo powiatu jędrzejowskiego
  • ROT
z

Rekonstrukcja odbicia żołnierzy AK z siedziby Gestapo odbyła się w Jędrzejowie.

2017.06.07
Rozmiar tekstu:A-A+

 Jędrzejowska Gruma Rekonstrukcji Historycznej, grupa Rekonstrukcji Historycznej z Warki, Centrum Kultury w Jędrzejowie oraz młodzież z Jędrzejowskich szkół zaprosili w ramach tegorocznych "Dni Jędrzejowa" na rekonstrukcję odbicia żołnierzy AK z siedziby Gestapo w Jędrzejowie podczas II wojny światowej.

1 lutego 1944 roku gestapo aresztowało w Jędrzejowie pięciu żołnierzy Armii Krajowej. W ręce Niemców wpadli ludzie blisko związani z komendą obwodu.

Aresztowanych przewieziono do gmachu gestapo w Jędrzejowie. W czasie przesłuchań gestapowcy bili i torturowali aresztowanych, chcąc wydobyć od nich wiadomości. Tego samego dnia wieczorem z uwięzionymi nawiązał kontakt ulokowany w Kripo, w charakterze „wtyczki” szef kontrwywiadu Obwodu AK ppor. Eugeniusz Adamczyk ps. „Wiktor”. Następnie Adamczyk zameldował o aresztowaniach Komendantowi Obwodu mjr Stefanowi Gądzio „Kos” i zaproponował plan odbicia więźniów.       

Decyzja o uwolnieniu więźniów podjęta przez „Kosa” była podyktowana zarówno troską o los uwiezionych współtowarzyszy walki, jak również tym że mogą oni nie wytrzymać tortur i w czasie śledztwa ujawnić nazwiska innych członków podziemia. Do wykonania zadania wyznaczył oddział dywersyjny z Wodzisławia, dowodzony przez sierż. Józefa Maja „Balleta” w składzie: pchor./kpr. Jan Stempkowski „Michał” (był synem płk Michała Stempkowskiego -komendanta Okręgu Łódzkiego AK), st. strz. Władysław Trątnowiecki „Sarna”, kpr. Jan Turek „Kokota”, kpr. Zygmunt Szyksznian „Orzeł”. Grupa ubezpieczająca dowodzona była osobiście przez mjr „Kosa” a w jej skład wchodzili: ppor. Mieczysław Karkowski „Grab”, ppor./por. Hieronim Piasecki „Zola”, st. strz. Jerzy Ostrowski „Eliza”. Zadanie odbicia więźniów powierzono oddziałowi sierż. „Balleta” z podoobwodu Wodzisław ze względu na to, że nie byli znani w Jędrzejowie.

Plan uwolnienia aresztowanych opracował „Wiktor”. W dniu 2 lutego o godz. 19.00, pięcioosobowy oddział „Balleta” wkroczył na teren podwórka siedziby gestapo, całością akcji dowodził mjr „Kos”. Wewnątrz budynku postrzelono uciekającego Niemca Gestapowcy pozamykali się i nie reagowali gdy wynoszono aresztowanych. Cała akcja trwała kilka minut, uwolnionych skierowano na przygotowane kwatery a oddział „Balleta” opuścił Jędrzejów. Dopiero po kilku minutach Niemcy rozpoczęli gwałtowną strzelaninę, która nie wyrządziła żadnych szkód. Dowodzący akcją odbicia więźniów z jędrzejowskiego Gestapo sierż. Józef Maj ps. „Balleta” zginął w walce z żandarmerią niemiecką po zadenuncjowaniu przez konfidenta gestapo, policjanta Saganowskiego w dniu 19 kwietnia 1944 r. w domu Kaleciańskich we Wodzisławiu. Na agencie gestapo po kliku dniach wykonano wyrok śmierci.

Po uwolnieniu więźniów Niemcy, jak to było w ich zwyczaju, podjęli akcję odwetową, zastrzeli w dniu 3 lutego w Jędrzejowie Henryka Blicharskiego, a w dniu 19 lutego rozstrzelali w Zagorsku pod Słowikiem koło Kielc 7 mieszkańców Jędrzejowa aresztowanych 6 lutego 1944 r.

Niestety - tragicznie potoczyły się losy członków oddziału dywersyjnego i ubezpieczenia. Major „Kos” został zamordowany przez funkcjonariuszy kieleckiego UB w sierpniu 1945 r., kapral Jan Stępkowski skazany na karę śmierci w 1950 r., idąc na wykonanie wyroku, żegnał się ze współwięźniami okrzykiem „Niech żyje wolna i niepodległa Polska!” W taki sposób ojczyzna, będąca wówczas pod jarzmem komunistów, płaciła swoim bohaterom.

opracowanie: Krzysztof Beznosik

zdjęcia: Jacek Lato

 

źródło: www.umjedrzejow.pl